ބޮޑުފެންވަޅުގޭ ސީދިގެ "މާމަކުނުދޫ ބޮޑު އީސަގެ ވާހަކަ"

ލިޔުނީ: ނައީމް އިބްރާހިމް (ނައިމްބެ)

 

Read this review in English here

 

ބޮޑުފެންވަޅުގޭ ސީދި ލިޔުއްވާފައިވާ "މާމަކުނުދޫ ބޮޑު އީސަގެ ވާހަކަ" އަކީ އަޅުގަނޑު މިހާތަނަށް ކިޔާފައިވާ ދިވެހި ފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ވަރަށް އާދަޔާ ޚިލާފު ފާހަގަ ކޮށްލެވޭ ފޮތެކެވެ. އަޅުގަނޑު މިހެން މި ދަންނަވަނީ، އަޅުގަނޑު ކިޔާފައިވާ ކުރީގެ ދިވެހި އަދަބިއްޔާތުގެ އެހެން އެއްވެސް މަސައްކަތްތަކާ މި ފޮތް ވަރަށް މުހިންމު ދެ ގޮތަކުން ތަފާތު ވާތީއެވެ.

 

ފުރަތަމަ ކަމަކަށް، ވާހަކައިގެ މައިގަނޑު މައުޟޫޢު ބިނާ ވެފައިވަނީ ރަށްފުށުގެ މީހުންގެ ނަޒަރުން ކިޔައިދޭ ޖަޒީރާ ދިރިއުޅުމުގެ ވަރަށް އާދައިގެ، މުޅިން ސީދާސާދާ ކޮންމެ ދުވަހެއްގެ ހަޔާތުގެ މައްޗަށެވެ. ވާހަކައިގައި މާބޮޑު "ޕްލޮޓެއް" ނެތެވެ. ބަހުރުވަ އަކީ މަކުނުދޫ މީހުންގެ ("ދެން ދަގަ، އަންނަގަ" ކަހަލަ އިހުގެ ރަށްފުށު) ވާހަކަ ދައްކާ މަށް ބަހުރުވައެވެ. އިންޑިއާގެ އަދަބިއްޔާތާ އެއްގޮތް ގޮތެއް މި ފޮތުން ދައްކާލާ ނަމަ، އަޅުގަނޑަށް މި ފޮތުން ހަނދާން ކޮށްދެނީ، އާދައިގެ ރަށްފުށު މީހުންގެ ދިރިއުޅުން ދައްކުވައިދީ، އިންޑިއާގެ އަދަބިއްޔާތުގެ ދަތުރު ބަދަލުކުރުމުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާ ކުރި ލިޔުންތެރިޔާ މުލްކްރާޖް އާނަންދެވެ. ހަމަ ގައިމު ވެސް އިންޑިއާގައި އާނަންދުގެ މި ބަދަލުގެ ކުރިން އިނގިރޭސި އަދަބިއްޔާތުގައި ޗާލްސް ޑިކެންސް ވަނީ އިޖުތިމާޢީ ހަގީގަތްތައް ސިފަކޮށް، އާދައިގެ މީހުންގެ ދިރިއުޅުމަށް އަމާޒުކޮށްގެން އަދަބިއްޔާތަށް އެ ބަދަލު ގެނުވައިފައެވެ. ޑިކެންސް އޭނާގެ މަސައްކަތްތަކުގައި ފަގީރު ކަމާއި އިޖުތިމާއީ ބޭއިންސާފުގެ ހަރުކަށި ހަގީގަތްތަކަށް އަލިއަޅުވާލައި، އިޖުތިމާއީ ހަރުގަނޑުން ބާކީވެފައިވާ މީހުންގެ އަޑު އަދަބިއްޔާތަށް ގެނެސް، އާދައިގެ މަސައްކަތްތެރިންގެ ދަރަޖަ އަށް އަލިއަޅުއްވާލިއެވެ. ‘އަންޓަޗަބަލް’ އާއެކު މުލްކްރާޖް އާނަންދު އިންޑިއާގެ އަދަބިއްޔާތަށް ގެނައި ބަދަލަކީ ރާނީ ވިކްޓޯރިއާގެ ޒަމާނުގައި އިނގިރޭސިވިލާތުގެ މުޖުތަމައުއަށް ޑިކެންސް ގެނައި ފަދަ ބަދަލެކެވެ. އާނަންދުގެ ކުރިން އިންޑިއާގެ ހުރިހާ އަދަބިއްޔާތެއްގެ މައިގަނޑު މައުޟޫއު ކަމަށް ވި ރަސްރަސްކަލުންނާއި، ރާނީންނާއި، ޝެހެޒާދުންނާއި، ޝެހެޒާދާއިން އަދި ހަންގުރާމަވެރި ފާތިހުން ފަދަ މީހުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ވާހަކަތައް ކިޔާދެމުން ދިޔަ އިންޑިއާގެ އަދަބިއްޔާތު އާނަންދު އެހެން މަގަކަށް އަޅުވާލިއެވެ. އެންމެ ނިކަމެތި، އެންމެ އާދައިގެ މީހާގެ ވާހަކަ އަކީ އަދަބީ ނަޒަރަކުން ވަކި ދެރަ ވާހަކައެއް ނޫން ކަމުގައި ސާބިތު ކޮށްދިނެވެ.  .

 

"މާމަކުނުދޫ ބޮޑު އީސަގެ ވާހަކަ" އާއެކު، އަޅުގަނޑު ގަބޫލު ކުރާ ގޮތުގައި، ދިވެހި ލިޔުންތެރިޔާ ބޮޑުފެންވަޅުގޭ ސީދި ދިވެހި އަދަބިއްޔާތުގެ ކުޑަކުޑަ ދާއިރާ އަށް ކޮށްދެއްވީ ޗާލްސް ޑިކެންސް އާއި މުލްކުރާޖު އާނަންދު އެ ލިޔުންތެރިންގެ މުޖުތަމަޢުތަކުގައި އަދަބިއްޔާތު ބަދަލު ކޮށްލި ކަހަލަ ކަމެކެވެ. ބޮޑު އީސަ އާއި އޭނާގެ ވަށައިގެން ތިބި މީހުންގެ ޝަޚުސިއްޔަތު ތަކާއި، ތަފްސީލީ ސިފަތަކުން ރަށްފުށު މުޖުތަމައުގެ އަސާސީ އަދި އޯގާތެރި ތަސްވީރެއް ކުރަހާލައްވާ،  ދިރިއުޅުމުގެ ހުރިހާ ކަމެއްގެ ހައްސާސީ ޠަބީޢަތާއި، އާންމު އިޖުތިމާޢީ އުސޫލުތަކާއި، ކިޔުންތެރިންނަށް ހަމްދަރުދީ ވެވޭ ޝަޚުސިއްޔަތު ތަކެއް ސިފަ ކޮށްދެއްވަ އެވެ. 'އަރިއަތޮޅު އަރުމާޒު'، 'ދިޔޯގެ ރައިވަރު'، 'ބޮޑުތަކުރުފާނު ވާހަކަ'، އަދި 'ދޮންހިޔަލަ އާއި އަލިފުޅު' ވާހަކަ ފަދަ ލިޔުންތަކަކީ ވެސް ޑިކެންސް އަދި އާނަންދުގެ ކުރިން އިގިރޭސިވިލާތާއި އިންޑިއާގައި ވެސް އާއްމުކޮށް ހުންނަ ޖޯންރާ ގެ ލިޔުންތަކެވެ.

 

ދެވަނަ ކަމަކަށް، "މާމަކުނުދޫ ބޮޑު އީސަ ވާހަކަ"އިގައި ރަށްފުށްގެ މީހުންގެ އާންމު ދިރިއުޅުމުގެ ވަރަށް ގިނަ ކުދިކުދި ތަފްސީލުތައް އެކުލެވިގެންވަނީ އެ ދުވަސްވަރުގެ ދިވެހި އަދަބިއްޔާތުގައި ގިނަ ފަހަރަށް ނުފެންނަ ގޮތަކަށެވެ. ބޮޑު އީސަގެ ދަރަޖައިގެ މީހަކު 'ދޮންމަދު' ހޮވަން ނުކުމެގެން ދިއުން ފަދަ ކުދިކުދި ހާދިސާތަކެވެ. ހިއްކި ކަނޑުލާއި، ހިއްކި ބަނބުކެޔޮ ގޯނި ގޯނިއައި ގޭގައި ހުއްޓާ  ބޮޑު އީސަ ދޮންމަދު ހޮވަން ދިއުމުން ވާހަކައިގެ ބަތަލުގެ ވިސްނުމާއި ފިކުރު ހުރި ގޮތް ވަރަށް ރަނގަޅަށް ސިފަ ކޮށްދެއްވާފައި ވެއެވެ. މި ސިފަ ކުރުމުން އަޅުގަނޑަށް ނޭނގި ނަމަވެސް ޚިޔާލުގައި ތަސައްވުރު ކުރެވުނީ، ސީދި އުފެއްދެވި ޝަޚުސިއްޔަތު ބޮޑު އީސަ އާއި ޑިކެންސް އުފެއްދި ޝަޚުސިއްޔަތު ސްކްރޫޖް "އަ ކްރިސްމަސް ކެރޯލް" ވާހަކާގައި ބަޔާން ކޮށްދީފައިވާ ގޮތާ ދާދި އެއްގޮތެވެ.

 

އިހުގެ ދިވެހި، ހިޔާލީ، އެހެން އަދަބީ މަސައްކަތްތަކާ ހިލާފަށް މި ފޮތަކީ ޖިންނި ފުރޭތަ، ސިހުރު ފަންޑިތަ ނުވަތަ އަޚްލާޤީ އަދި ދީނީ ނަސޭހަތްތަކެއް ލިޔުއްވާފައިވާ ފޮތެއް ނޫނެވެ. ޖަޒީރާ ދިރިއުޅުމުގެ ވަރަށް ސީދާސާދާ ސިފަކުރުންތަކުން ދިރިހުރުމުގެ އިންސާނީ ފަލްސަފާ އަށް އަލިކަމެއް ލިބިގެންދެއެވެ. މުސްކުޅި ދިވެހި ފޮތްތަކުން ހުރިހާ ލިޔުންތެރިން ކަހަލަ ގޮތަކަށް ކޮންމެސް އިބުރަތެއް، އަޚުލާގީ އަދި ސުލޫކީ މިންގަޑުތަކެއް ކަނޑައެޅުން ފަދަ އެތައް ކަމެއް ކުރައްވާފައި ހުންނަތަން ފެނިގެންދެއެވެ. ސަބަބަކީ ފޮތްތައް، ޚިޔާލީ ވާހަކަތައް ވެސް ހިމެނޭ ގޮތުން، ގިނައިން ލިޔުއްވާފައިވަނީ ދީނީ ގޮތުން ނުފޫޒު ގަދަ ލިޔުންތެރިން ކަމަށް ވާތީއެވެ. އަދި މިހެންވެ އެ ފަދަ ފޮތްތަކުގައި ދީނީ ކުލަ ޖައްސަން ޖެހޭ ކަމަށް އެ ފަދަ ލިޔުންތެރިންނަށް ވިސްނިވަޑައިގެންފައި ވާތީ ކަމަށް ފެނެއެވެ. ދީނާއި، ކޮންމެ ދުވަހެއްގެ އާދައިގެ އަރާރުންތަކާއި، ދަހިވެތި ކަމާއި، އެކުވެރި ކަމާއި، ޖަޒީރާވަންތަކަމާއި އެހެން މީހުންނަށް އަޅާލުމާއި ޖަޒީރާ މުޖުތަމަޢުގެ އެންމެ އިސް މީހެއް ކަމަށްވާ "އޮޑި ވެރިޔާ" ގެ ޝަޚުސިއްޔަތު މެދުވެރިކޮށް ކެތްތެރި ކަމާއި އަދި ވިސްނުންތެރިކަމުގެ އިތުރުން މޮޔަކަން ވެސް ސީދި ސިފަކޮށްދެއްވާފައި ވަނީ ވާހަކައިގެ މަފްހޫމް އާއި ތަރަހަ ހިމެނޭ މިންވަރަށެވެ.  .

 

ސީދިއާ ބެހޭ ގޮތުން އިތުރަށް ކިޔަން އަޅުގަނޑު ޝައުގުވެރި ވެއްޖެއެވެ. ފެންނަ ފެނުމުގައި ސީދި އަށް ވިސްނިވަޑައިގަތީ އޭނާގެ ޚިޔާލީ ވާހަކައިގެ މަޤްޞަދަކީ ހަމައެކަނި ސީދާސާދާ ޖަޒީރާވަންތަ ދިރިއުޅުން އޭގެ އަސްލު ސިފައިގައި ދައްކުވައިދިނުން ކަމުގައެވެ. މުޖުތަމައުއާ ފަރުދުންގެ ގުޅުން ވަކި ކުރެވެން ނެތް ކަމެވެ. ފޮތުގައި ބޮޑު އީސަ ސިފަކޮށްދެއްވާފައިވާ ގޮތަކީ މާމަކުނުދުއަށް ސީދި އަރުވާލެވުނުއިރު އަމިއްލައަށް ފެނިވަޑައިގެން ތަޖުރިބާ ކުރެއްވުނު ގާތްގަނޑަކަށް ހުރިހާ ކަމެއް ހާމަކޮށްދެއްވާ ޚިޔާލީ ފަސާނާއެއްގެ ގޮތަށެވެ. އޭނާ މަކުނުދޫ މީހުންގެ މުޖުތަމަ އާއި ދިރިއުޅުމާއި ވިސްނުން ބަޔާން ކުރައްވާފައި ވަނީ ކުޅަދާނަ ލިޔުންތެރިޔާ ފިޔޮޑޯ ޑޮސްޓޯޔެވްސްކީ ނަވާރަ ވަނަ ގަރުނުގެ ރޫސީ ވިލާތުގެ ސެއިންޓް ޕީޓަސްބާގު ގައި ރޮސްކޮލްނިކޯވްގެ ޝަޚުސިއްޔަތު ގެނެސްފައިވާ ފަދަ 'ވުޖޫދިއްޔަ ފަލްސަފާ' އެއްގައި ކަމުގައި އަޅުގަޑަށް ހީކުރެވުނެވެ.

 

ފޮތް ކިޔާ ނިމި އެތައް އިރެއް ވަންދެން ވެސް، ބޮޑުފެންވަޅުގޭ ސީދީ އަކީ ހަމަ ހަގީގަތުގައި ވެސް ޑޮސްޓޯޔެވްސްކީ ނުވަތަ ޖޭމްސް ޖޮއިސް ފަދަ ލިޔުންތެރިންގެ މަސައްކަތް ތަކަށް އަހުލުވެރި، ފަރިތަ ބޭފުޅެއް ބާވައޭ އަޅުގަޑު ހިތާ ހިތާ ސުވާލު ކޮށްލެވުނެވެ.